My wêreld

Voor dié winter begin het, het sy yskoue vingers alreeds my keel toegedruk en het ek gewonder hoe op aarde gaan ek vrou-alleen dit regkry om deur 'n maandelange grou-grys winter te kom. Maar ek het! Die winter is besig om sy koshuiskomberse op te pak en anderland toe te trek. 

Ek het omtrent 'n jaar laas geblog. Miskien het my woorde opgedroog. Miskien was niks-sê-nie 'n manier om deur 'n dag te kom. Miskien wou ek maar net eers mooi dink voordat ek praat. 

Want amper soos in "Blok jou!" het my hele lewe sedert September 2016 verander. Ek was broos en stukkend. Ek moes myself van vooraf leer ken. Ek moes leer hoe om alleen reg te kom. Hoe om nie toe te gee aan selfbejammering en negatiewe denkpatrone nie. Hoe om iets raak te sien wat kleur aan 'n dag kan gee. Ek moes weer leer glo en hoop en vertrou.  

Dwarsdeur al elf maande wat nou al verby is sedert my geliefde Chris se dood, het my bietjie familie, vriende en vriendinne my gedra, gehelp, bemoedig. Die voëls in my tuin het gebly. My kinders het wonderliker geword as wat hulle ooit voorheen was. My kleinkinders het my ge-oumie en geliefie. En die Here het vir my gesorg. Bo alles. Elke dag. 

Ek het my hele huis laat verf, binne en buite. Skoongewaste gordyne in elke vertrek, die mure net 'n titsel donkerder as spierwit. Die hele huis staan oopgesig en lag vir welkom besoekers. Alles is vars en flatervry. En ek alleen kon dit regkry. Hoera! Ek het my twee yskaste (een 'n vrieskas) ingeruil op 'n splinternuwe, kleiner yskas wat minder krag verslind. Ek moet krag probeer spaar, die rekening moet krimp. Ek het planne. 

O, ek het darem verse geskryf, dit gepubliseer op my fb-blad: Verse en vrolikhede. Dikwels hartseer woorde wat trane trek en simpatieke meegevoel uitlok. Op 'n manier het dit tog verligting gebring, maar ek het nie baie daarvan gehou nie. Ek wou so graag liewers net weer vrolik wees. Jare der jare gelede het my ma mos gesê: "Jy kan bly wees jy het so 'n vrolike geaardheid, my kind!" Min het sy geweet hoe droewig ek sou word.  

Ek dink die belangrikste ding wat ek die afgelope (amper) jaar geleer het is om net myself te wees. Soms kon ek gladnie my emosies beheer nie en het spontaan gereageer op iets wat 'n herinnering weer laat oopvlam het. Dan wou die vuur daarvan my verteer. En dit was goed. Ek weet ook nou dat verlies en verlossing nie in een asem gesê kan word nie. Ek besef ook dat die seer altyd sal bly, dat ek daarmee sal saamleef, saamhuil, saamlag. En dat dit nie saak maak nie. Ons lewe maar een maal. Herinneringe is 'n goue draad wat deur elke dag verweef word. 'n Kosbare kleinood.  

Gister in die tuin, kamera in die hand, het iets moois in my binnekamers gebeur, sonder dat ek daarvoor gevra het. Of het ek? Ek het nie net gekyk nie. Ek kon weer sien hoe mooi dit hier om my lyk. Al was hy nie meer hier nie. Die appelkoos- en perskebloeisels het glimlaggend aan hul dun takkies gehang. Die hemel was blouer as ooit, wyd en oop. Ek was bewus van God se groot genade. En ek het geweet ek kan Hom vertrou met my onbekende toekoms. 

Skielik het ek weer my ma se "vrolike kind" geword, sommer net so!  

  

Een van my verse:

26 Aug. 2017

Ek het aan jou gedink

toe jasmyn in pienk en wit

baldadig-bly oor die heining tuimel

toe appelkoos se eerste bloeisels

blosend aan dun takkies swaai

ek het aan jou gedink

toe geelgroen glasogies

vrolik van tak tot tak vlieg en fladder

toe tortel troosteloos sy solo sing

en heimwee in my hart en oë bring

ek het aan jou gedink

toe ‘n nuwe dag die dorp oranje inkleur

toe kleinkinders met blink oë en baie lag

kom hallo sê

 ek dink nou aan jou,

nou en elke dag

Elizabeth Kendall ՙ©

Die pasellas in die lewe !

Op facebook behoort ek aan die heerlikste en interessantste gedigtegroep nl. Versvreugde en Woordgenot. Ronell Marais is die "skeepskaptein" en met haar liefde vir Afrikaans, aansteeklike humor, spontane en liefdevolle geaardheid en lus vir die lewe, maak sy dit vir almal wat deel is van dié blad 'n tierelier-plesier sonder einde! 
So was dit ook vir my 'n heerlike verrassing om gister te sien hoe sy in die blad se argiewe gaan rondgrawe het en op dié onderhoud afgekom het wat drie jaar gelede gepubliseer is. Ek deel dit graag met almal wat wil saamlees. Daar het so baie gebeur die afgelope drie jaar in ons lewe, maar feit bly staan: elke dag bly en is steeds 'n geskenk uit God se hand. 

VEERTIEN VRAE MET ELIZABETH KENDALL (Versvreugde en Woordgenot) – Des. 2012.

1. Liefste Elizabeth, vertel ons eerstens van jou wortelwêreld en jou geliefdes.

Eers net dankie sê vir die wonderlike eer om te kan deel op “Nella se blad”, ‘n allerlekkerste lees-en verdwaal-in-woordeplek! Baie dankie Ronell, ek voel geëerd.

Ja, wortelwêreld is dit beslis! Bronkhorstspruit. Hier aangekom uit Johannesburg toe ek vier jaar oud was, op ‘n plaas gebly tot ek elf was en toe in die dorp in hierdie huis waar ek nog steeds woon. Bus gery skooltoe en my vergaap aan die Matriekseuns se welige beenhare! Ek was ‘n skaam kind gewees. Gelukkig het ek later besef dis BAIE lekker om te kan praat.

Ons wou onlangs verhuis na Die Oog Aftree-oord in Naboomspruit, was totaal in vervoering oor die plek en toe kry ons dit nie reg nie. Nou is ons tevrede en baie rustig. ‘n Mens verplant nie so maklik ‘n ou boom nie!

My geliefdes, my naby-mense is vanselfsprekend Chris. My man en maat en kosmaker! Een van my eerste vrae aan hom toe ons sestien jaar gelede ontmoet het, was: “Kan jy kosmaak?” Toe hy “Ja!” sê, het sy aandele natuurlik hemelhoog gestyg…. hy is ‘n omgeemens, ‘n steunpilaar. Ek lief hom ernstig. Hy het my heelgemaak toe ek versukkeld en maer en bitter broos was. Ek dink nie ek kan genoeg dankie sê dat die Here hom vir my gegee het nie. Toe my Pa nog gelewe het, het hy altyd gesê hy bid dat ek ‘n goeie man kry. En dit het gebeur. Chris is “uitgebid.”

En natuurlik al my kinders en ons kinders: myne en syne, (ons was toe al te “oud” vir “ons s’n!” ) Ek het vier en hy het twee. ‘n Hele huisvol! Saam het ons nege kleinkinders, elkeen uniek en wonderlik….mos!

2. Waar is jou hart se punt?

My hart se punt(e) lê ons hele mooi land vol: die Weskus, die Bosveld, die bergwêreld van Magoebaskloof en sommer ook net hier onder my Ma se akkerboom.

3. Wat is die dinge wat jou seën?

Die natuur en al die wondelikhede wat daagliks voor my oë kom staan: ‘n duif by die waterbak, klein dingetjies, erkenning wanneer mens dit die minste verwag. Liefde.

4. Hoe bederf Elizabeth haarself?

Ek “verdwyn” van die aardbol af, luister na mooi musiek, skilder….veral met die paletmes. Kan dit vir uuuuure doen, salig!

5. Hoe skep jy asem?

Drink chai-en-rooibostee met ‘n  teelepel heuning daarin onder die karee en kyk na die voëls in die tuin, kamera in die hand! Of ons klim in ons Polo en ry net…..bosse toe, berge toe. Selfone en rekenaars af!

6. Jy is so ‘n kreatiewe gees. Vertel ons van al jou kreatiewe ysters in die vuur… (ek weet jy kan skryf, skilder, tuinmaak, foto’s neem en dies meer…)

Ek moet besig wees. Anders word ek oud! Glimlag. Ek en Maree Clarkson (sy het ‘n tyd gelede na een van my kunsuitstallings hier in die tuin gekom en woon in Tarlton) het ‘n groep op die internet (RedBubble) gestig genaamd AFRIKAANS. Hier speel ons lekker: ontvang foto’s, kuns en soms ook skryfwerk van ons lede, hou uitdagings en ek doen eenmaal per maand ‘n “Sondagsiesta”. Dan “steel” ek al die talentvolle digters wat ek al in my lewe in lewende lywe of op die internet ontmoet het, se lieflike gedigte en stal dit uit vir die hele wye wêreld om te lees en te geniet! En dit gaan maar alles net oor my groot liefde vir ons taal.

Hier is die skakel as julle wil gaan loer!

Sondagsiesta

Ek skryf soms ook op my blogs: Kreatiewe Joernaal, Speel-speel, Lizzie loves painting! en hier kan jy my skoolhoustories kom lees, alles WARE verhale: Stories uit my skooltas

7. Watter kleure tref mens aan op jou palet van vreugde?

Groen, groener, groenste! Soos bome. Jy sal mos verstaan.

8. Jy is so geliefd…waaraan sou jy dit toeskryf?

Ai Nella. Genade. Net genade. Dis nie moeilik om vir julle lief te wees nie!

9. Wat is volgens jou die diepste put van ellende?

Om niks te kan hê om na uit te sien nie….om sonder hoop te moet lewe.

10. Hoe maak Elizabeth haar wêreld ‘n beter plek?

Ek leer baie by Chris. Hy deel graag. Ek probeer ook….omgee vir ou mense, vir alleen-mense. Regtig belang stel, nie net bolangs nie. En ja, as ek dalk miskien wil-wil onvergenoegd voel, dan dink ek maar aan al die seëninge wat daagliks verniet voor my deur kom lê: gesondheid, ‘n sin vir humor (‘n dag sonder ‘n lag is ‘n verlore dag!) en nog vele meer.

11. Wat beteken Desembermaand vir jou? Is jy ‘n feestydmens?

Desember het sy eie woorde: afskakel, rus, oordink…. saamwees, kuier. Dis ‘n groot present om saam met kinders te wees op Kersdag (veral) en ja, hierdie jaar gaan ons by seunskind en my Engelse skoondogter kuier en dit so geniet. Vir hulle ‘n eerste Kersfees in S.A. nà baie jare in Engeland. Spesiaal.

12. Hoe lyk ‘n tipiese dag in die lewe van Elizabeth?

Taamlik rustig op dié stadium: of in die tuin aan’t vroetel of hier voor tussen die verfpotte en as die muse my per geluk beetkry: tussen die woorde. En o ja, in die nuwe jaar ook weer baie betrokke by ons plaaslike VLU. En dis nie net vir ou tannies wat hekel en koekies bak nie. Dis regtig lekker en ons doen heerlike en inspirerende dinge.

13. Wat verkies jy – see of bos, rooi of blou, vanilla of aarbeigeur, tee of koffie, prosa of poësie, introverte of ekstroverte, potjie of braai, blond of brunet, soet of sout, stap of huppel?

Sjoe! See EN Bos. Rooi….pure lewe! Blou: wanneer ek “sag” voel…. Tee, so 2x per dag! Koffie: soggens voor die dag begin, ruik hemels! Introverte: ‘n uitdaging om hulle aan die praat te kry. Ekstroverte: mal oor hulle! Potjie: beesstert , njammmmmm! Braai: niks soos ‘n lekker braai en kuiers-vir-ewig nie! Soet of sout: liewers sout….was lank genoeg “soet”! Stap en huppel! Die lewe is ‘n lied.

14. Wat is die mooiste woorde wat jy in jou hart koester?

Daar is so baie…. Toe my oorlede Pa vir my gesê het: “Sussa, jy moet jou sleutels onthou my kind!” (hy het my o.a. verantwoordelikheid geleer)

Toe Chris vir my heel aan die begin van ons verhouding sê: “I could have drown dead!” ……gaan nie verduidelik nie….

Toe my kind op fb sê: “My Ma, ek is so bly oor jou!”

Toe my kleinkind sê: “ Oumaaaaa, wanneer verf ons?”

15. Wat was die hoogtepunt in jou lewe?

Die dag toe ek besef het God het my gebede verhoor.

16. Hoe bly jy so jonk? (Nie dat jy oud is nie…)

Oe, dankie…..ek’s aankomste jaar 65! (soos die oumense sou seg!)

Ek gee oor. Ek probeer nie meer “self” alles regkry nie. Die Here sal my help en krag gee, elke dag. Vir ons almal. Glo dit net.

17. Gee ons ‘n boodskap van hoop, liefde en vreugde om in ons harte te bêre…

Hoop: Moenie ophou droom nie. Nooit. ( Ek het al klaar ‘n droompie reg vir 2013…..)

Liefde: Wees jouself. Almal verskil. Wees wie jy is. Maak jou oë oop, daar is baie mense om jou wat net één woord nodig het. Gee dit vir hulle. Dit kom tienvoudig terug na jou toe…op ‘n vaal dag as jy dit nodig het. Wag net.

Vreugde: Lag! Lag baie. Word weer ‘n kind. Kyk met nuwe oë na ou dinge.

SONDAGSIESTA 18 Des. 2011

'n Jaar van genade

'n Hele jaar is verby. Driehonderd-vyf-en-sestig en 'n kwart dag. 'n Jaar sedert ons die skrik-nuus gekry het: Chris het longkanker. In ons kleingeloof het ons krag gekry. Elke dag. Elke uur. Elke minuut. Die Here het ons vasgehou, ons gelei, ons gedra. Dwarsdeur elke drif en diepte, elke slaggat en sloot. Hy het Sy liefde en sorg oor ons uitgegiet en ons versterk.
En hier is ons nou met harte wat oorloop van dankbaarheid. Laasweek het Chrisjan sy eerste ordentlike haarsny gehad. Toe die Pakistani die knipper bokant en agter sy ore instoot, val daar hope hare op die vloer. Niks snaaks nie, maar vir ons 'n wonderwerk. Verby is die kaalkopdae. My man het weer hare! Hare wat blink in die son, hare wat gekam kan word. Skuinspaadjie, soos hy wil.

O ja, hy is nog swakkerig. En o ja, ek is nog steeds die vetter ene van ons twee. Ek moes mos eet om sterk te bly. Al was daar dae wat ek nie honger was nie. Hy kon nie, nie altyd nie. Daar was dae wat hy niks kon inkry nie. Maar nou kan hy. Hy eet die gesonde groentesop, die saggekookte hoendervleis, die broodjie-met-gouda op, hy eet alles wat ek vir hom aandra. Wonderlik is dit as hy sê:"Dit was heerlik!" En die kos bly binne. 'n Voordeel het uit al die nadele tevoorskyn gekom: ek het weer leer (lekker) kosmaak. Regtig.

Daar was weke in wit hospitaalbeddens, drips en kateters en swart susters, dokters wat verduidelik en mense wat bemoedig, dertig en nog baie meer dae van heen-en-weer ry Pretoria toe en terug. Nou is dit alles verby. Juig aarde juig!

Soggens as die winterson dooierus op die plaveisel langs ons huis vat, stap Chris buite rond, hy gaan saam Pick & Pay toe, hy koop self ons vleis by Kwaliteit Slaghuis, hy trek sy eie geld by die kitsbank al gaan dit sukkel-sukkel. Sy hande is nog dood, sy hak pyn, soms skiet einapyne deur sy bene. "Dit moet nog van die chemogif wees!" Ek smeer room aan en vryf sy dun bene. En ons bid sommer so heeldag tussendeur. Geduldig wees is 'n goeie ding.

Buite ons slaapkamervenster hang 'n voerplankie vir die voëls. Elke dag kom kleur janfrederik ons dag in. Die ou groot kransduiwe laat die plankie kantel, dan val die meelwurms op die grond, waar jantjie dit oppik. Goudgeel vinke en bontrugwewers, vaalgrys muisvoëls, 'n bottergatjie, klein glasogies en mooi bloedrooi houtkappers is almal deel van ons geveerde vriende. As Chris daar in die lekker warm bed lê, het hy 'n skouspel om na te kyk. Gratis en goed.  'n Presentjie reguit uit die hemel.

Môre verjaar my liefman. Die kinders kom kuier. 'n Naweek vol blydskap en dankbaarheid. 'n Lewe om te vier! Dankie Here. Dankie, dankie.

Langs die pad

Dis Goeie Vrydag. In die kerk ontroer die woorde van Skrifberyming 7 my:

Hy het die lyde op Hom geneem,
wat nou ons hart van Hom vervreem;
en al die smarte wat ons pla,
het Hy gewilliglik gedra

Ek dink aan Chris. Chris wat alleen tuis is, hy en die honde. Chris wat nog so swak is, tog so moedig. "Ons is te haastig," sê hy gisteraand. "Dis maar twee maande nà die laaste bestraling."  Ek weet. Ons moet leer om geduldiger te wees. Hy sàl weer sterker word. Ons glo dit. 

Nà kerk vat ek my kamera en ry 'n ent uit die dorp. Ry om te gaan kyk of daar mooi kosmos langs die paaie is. En om te leer van geduld. Die kosmos is min vanjaar, nêrens sien mens meer die dieppers /maroon kleure nie, net blertse wit en ligpienk. Tog bly dit mooi.... en foto's neem bly maar een van die heerlikhede waarmee ek myself daagliks bederf. 

Net God weet wat vir ons elkeen die beste is.

Ons moet daarom daarna streef om die gawe van geduld aan te leer, sodat ons binne die wil van God kan lewe. Hierdie geduld kan ons maar net van Hom af bid.

Om te wag is vir ons altyd moeilik. Tog leer ons so baie uit die natuur. 

“Staan stil en ruik die rose”, soos ’n ou Engelse spreuk sê. Maak tyd om die lewe te geniet. Ek het die kosmoskleure en die vaal grasvelde vanoggend geniet. En baie geleer. 

“Hoe gaan dit met Chris?”

So baie maal moes ek dié vraag die afgelope ses maande beantwoord. So baie maal het ek probeer om ‘n positiewe antwoord te gee. Ek glo daaraan om nie toe te laat dat omstandighede of beproewings of wat ookal ‘n mens moet onderkry nie. Dat as mens positief dink en bid en glo, dit wel beter sal word. Lees ons dit dan nie telkens weer in ons Bybels ook raak nie: “Ek sal jou nooit verlaat nie. Ek help jou. Ek versterk jou. Ek gee jou krag.”

Dis nou ses maande sedert daardie dag waarop ons die skrikmaaknuus gehoor het: longkanker. Daar was dae waarop ons net asseblief en dankie kon sê. In die oggende: “Wees asseblief by ons” en saans: “Dankie dat U by ons was.” Net een dag. Elke dag. Een dag was genoeg. “My juk is sag en My las is lig.” Môre was weer ‘n nuwe dag. En so het ses maande verbygegaan. Ses maande is ‘n halwe jaar.

En hoe gaan dit nou met Chris? Chris lees weer, Chris kyk nuus, Chris loop in die tuin rond, hy sien die rooi blomme van die miniatuur “bottlebrush” raak, hy hoor die voëls fluit. (sy gehoor is aangetas, harde geluide maak sy ore seer) Sy hande voel soms “dood”, snags pyn sy bene en/of sy hakskene. Hy is so maer. So broos. Hy word gou moeg. Maar Chris eet. Sy kos bly binne. Die metaalsmaak in sy mond is nog nie heeltemal weg nie. Hy drink steeds saam met elke maaltyd glase water en kry die kos so sluk-sluk in. Maar hy bly maer. Malvapoeding en vla is bo-aan sy lys van lekkernye.  Salig sag gly dit keellangs. Strelend soet en heerlik. Ek sou dit vir hom wil gee vir ontbyt, middag-en aandete. Net omdat ek die lekkers in sy lewe meer wil maak.

Sy hare het net mooi begin groei, toe moes hy  tien opeenvolgende en voorkomende breinbestralings kry. Van vooraf kaalkop. Weer oor begin. Maar Chris hou moed, sy gees is sterk. Ek is so trots op hom. Hy kla nie. Saans lees ons Bybel, soek ankers en boeie om aan vas te klou….en kry dit. Telkens. Hoe ons daarsonder sou asemhaal, weet ek nie. As ek tranerig raak, praat ons daaroor. As hy stil raak, hou ons uit. Hoop verdwyn net nooit. Dis elke môre nuut. 

Ons harte is vol dankbaarheid oor ons naby-mense se omgee en liefde. Oor vreemdes en bekendes se belangstelling, oor bemoediging uit baie oorde. Ons het geleer hoe belangrik dit is om bly te word oor klein stukkies genade. Ons het geleer hoe kosbaar elke dag is. Ons het geleer om mekaar meer te waardeer. Oor ‘n maand sal ek hopelik met ‘n wye glimlag in my hart en op my mond, kan antwoord: “Dit gaan baie goed met Chris, baie dankie!” 

Ek het dikwels gedigte geskryf oor wat met ons aan't gebeure was en is. Skryf is baie maal terapie.

Draaipunt

dehidreer

urineer

diarree

hospitalisasie

rolstoel

opname

kateter

bloed trek

x-strale

broos, bleek, swak

geloof, hoop, sterk

saal 8

drup

doek

versorg

vrede

huistoe

wolke

krag -

God stuur ons  eerste somerreën

Elizabeth Kendall ©

25 Oktober 2014

‘n Nuwe hoofstuk

Dis Saterdag hier by ons. My hart slaan steeds tamboer oor Chris se mediese uitslae: longe is skoon, gewas het verdwyn. Dié wete lê nou al amper een hele week lank soos ‘n string blink pêrels in ons hart en hande.

Nou lê die lang herstelpad voor. My grootste begeerte is dat dié pad langs kosmospaaie en koel waterstrome verby mag kronkel. Mag daar geen slaggate op ons wag nie. Mag daar geen spoedlokvalle wees nie, mag ons geduldig en versigtig en waaksaam dié lang pad bewandel. Mag die vlam van hoop voortdurend brand. Ons wéét al teen die tyd dat mens nie oorhaastig moet wees nie. Geduld en tyd maak baie dinge reg. Die oumense het mos ook altyd só gesê.

Omdat ek lief is vir skryf, gebeur dit dikwels dat woorde deesdae sommer vanself na my toe aangehuppel kom. In dankbaarheid deel ek graag van my gedigte. Mag dit vir elkeen wat hier lees  ‘n inspirasie wees:

Oorvloed

My blyweeswoorde staan stoutkind

in ‘n ry, druk mekaar, stamp en stoot

om vóór te kan staan, éérste te wees,

éérste te sê hoe yslikgroot

die dankies in my binnekamers

op hierdie varsnat môre lê

Elizabeth Kendall ©

Tuis

Tussen al die wonderwoorde

wat wegkruip in my taal

wil ek vir jou alleen,

die heelmooistes uit gaan haal

dit is die witklippiewoorde

wat op ‘n donker paadjie lê

maar in helder maanskyn

alles vir ons sê

Elizabeth Kendall ©

Binneste

Daar’s ‘n plek ver verby seer

diep weggesteek agter die holtes van weet

en die mooi van onthou,

‘n plek waar gedagtes  aan jou

snikkend en rou

legkaartlê met hoop en wense,

ongesê

Elizabeth Kendall ©

Toe hierdie dag begin, lees ek uit Psalm 119: “My hele lewe lê oop voor U.” Die wete dat God ons getroue Vader is en alles sien en weet, is ons grootste anker en troos.

1 November 2014

“Dis alles nuwe ervarings vir ons,” sê jy later op jou geduldige manier.

Nà die groot skrik van jou onverwagse "inmekaarsak" op ons huis se plankvloer vroegoggend, stort ook my skanse ineen. Ek lê onbeskaamd en huil langs jou.

Gister het jy die vyfde chemo gekry, die baie medikasie van die afgelope tyd was seker net te sterk. Toe jy opstaan, kon jy nie loop nie. Jou hele wêreld het gekantel. Ek het probeer help, daarin geslaag om jou met groot moeite terug op die bed te kry. Nà ‘n ruk wou jy toilet toe gaan. Voor die deur verloor jy beheer. Ons liggame hang aan mekaar soos weerlose riete in ‘n stormwind. Ek probeer keer en jy beur en buig. Ek bid teen jou nek, fluisterende smeekbedes. Die aarde trek jou af, af. Ek hou my hande bak agter jou kop sodat jy nie seer moet kry nie. Jy lê plat en hulpeloos op die vloer aan my voete. Jou oë glaserig. Die skrik wil my versmoor. Net toe stuur die Here twee engele na my huis toe. Die voordeurklok lui. Daar staan Sally en haar groot, sterk man. Hulle kom in, hy tel my Chrisjan op asof hy ‘n duifveer is, sit hom sag op die bed neer.

Die res van die dag was baie rustig. Ek het jou soos goud opgepas. ‘n Bakkie hawermoutpap, ‘n glas Ensure, ‘n koppie tee, ‘n sny sagte melktert. Die brand in jou bors maak dat jy nog gladnie growwe kos of selfs gewone kos geëet kan kry nie. Dis deels ook toe te skryf aan die chemo, sê Carin wat dié klipperige paadjie ook al geloop het. Hoe bemoedigend om met mense soos sy te kan praat, mense wat wéét van vrese en worstelinge wat gepaard gaan met kanker.

Toe dit skemeraand raak, hou ek my lyf Florence Nightingale, versorg jou naels, hande en voete, jou tenger lyf. Wit Dove seep. Sag. Louwarm water in ‘n enamel skottel, ‘n groen handdoek onder jou. Lyfroom en hakskeenroom. Aanrol onder jou arms. Jou blou T-hemp, blou soos jou oë. Blou soos God se hemel.

Ek het buite langs die fontein gaan sit, na die honde gekyk wat op die gras speel.  Gebid. ‘n Hanna-in-die-tempel-bid. Trane en woorde gemeng.  God se liefde en Sy vrede het my weer krag gegee.

Dis die lewe.

11 Augustus 2014.

My Pa het altyd gesê die lewe is nie 'n piekniek nie. Dis asof ons marionette in ‘n poppespel geword het. Trek dié toutjie, dan maak ek so. Trek daai toutjie, dan maak ek sus. Meganies. Op elke stukkie nuwe ervaring reageer ons sonder om té veel te dink. Dink is skielik nie meer so lekker nie. Slaap is lekker. Wegraak. Onbewus wees. Onbewus van jou worsteling, jou stryd, myne.

Besig wees is ‘n antwoord. Maar wat van jou? Jy kan nie nou besig wees nie. Jy is net. En daar buite wag die wêreld vir niemand nie. Die son kom op. Die son gaan onder. Dis nuustyd, ontbyttyd, middagete, aandete. Kos proe na niks.

Ek hou jou hand in myne. Ek bid vir jou vir ‘n rustige nag. Ek bid dat God jou moet genees. As Hy wil. Jou klere word al groter. Jy word al kleiner. Die siekte hang oor jou soos ‘n onweerswolk. Dis in jou bene, jou arms, jou hele lyf. Die dokter sê dis net op jou long. Jou regterlong. Kanker. ‘n Skrikmaakwoord van altyd af.  ‘n Bangmaaksiekte.

Mense bel of stuur boodskappe. Baie vra vrae. Ons antwoord uit die dokter se mond. Ons sê die woorde op soos ‘n resitasie. Onkologie. Chemoterapie. Bestraling. Siklus. Bloed trek. Biopsie. Party mense stuur Bybelversies op whattsapp of facebook. Die min familie wat oor is, vou ons toe in hul omgee. Ou vriende van lankal word weer splinternuut. Kennisse stel belang, bemoedig. Vreemdes bid. Alles troos. Elke klein gebaar van omgee en liefde word vasgegryp en gedeel. Dankbaar.

As ‘n nuwe dag begin, vul Hy ons harte met nuwe hoop. In die tuin begin die eerste tekens van ‘n nuwe seisoen. Lente. Uitbundig lag ligpers gesiggies in die pot. Ek spuit die vaal gras nat, maak die voëls se waterbakke vol. ‘n Snik ruk deur my lyf, kloof my hart. My liefste Chris.

12 Augustus 2014. Vandag word Liesl geopereer. My Bokkiekind. Ses minute jonger as haar tweelingboetie. Ses minute kan soms so ‘n groot verskil maak. Tumor in die spinale koord. Vandag se bult is steil, maar die Here help ons tree vir tree. Ek weet dit net. 

Toe jy vanoggend opstaan, lyk jy beter. Nie gesond nie, net beter. Beter as gister. Ek maak vir jou roereier met stukkies skaapvleis in. Jy eet alles op. Ons hou hande vas as ons bid. Ons bidwoorde vlieg  partymaal sommer so sonder koers die dag in. Gedagtes met vlerke. Hoop hou nooit op nie.

Die whatsappgroep wat John en Liesl begin het om almal op hoogte te hou van haar vordering,  is bedrywig. Kort-kort pieng my foon. Toe sy uiteindelik uit die teater is, is ek dankbaar en verlig. Toe John ‘n foto stuur van haar, jubel my hart. Prys die Here, die Here wat hemel en aarde gemaak het.

Vanmiddag maak ek kos. Een koppie rys, twee en ‘n halwe koppie water, ‘n knippie sout, ‘n bietjie botter. Vier stukkies steak in die pan, groente in ‘n ander kastrol. Ek maak die groente te gou gaar. Die rys prut nog. Totaal uit oefening met die kosmakery, maar ek sal leer. Hoeveel jaar is dit nie nou al dat jy my bederf het en ek nooit aan kosmaak gedink het nie? Amper twee dekades. Dis net ‘n kwessie van goeie tydsberekening, sê jy geduldig.
(Hy eet weer alles op, sê my kos proe lekker. My gentleman.)

Laatmiddag sit ons rustig en rooibostee drink onder die appelkoosboom. Die honde speel naby ons, knibbel  en lek aan mekaar. Ou Hagar gooi sy swart Labradorpoot oor Brakkies se worshondlyfie. Liefdevol, beskermend. 

'n Gewone Sondag

Dis 'n rustige Sondag. Die strate is stil. Die dorpsduiwe koer hul vredeverse. Ek staan en sing saam met die res van die gemeente. Ons kerk was al meer as honderd jaar oud. Ek was skaars vier toe ek die eerste maal hiernatoe gekom het. Intussen het daar baie water in die see geloop. Predikante en gemeentelede het gekom en gegaan. Die lewe het sy draaie geloop. Tog voel ek nêrens anders so tuis as hier in die bekende omgewing tussen die bekende mense van my tuisdorp nie.

 

 

 

Hoe mooi is die wysie van Skrifberyming 45 tog nie. So bekend, so bemind. Ek wens ons kon sommer al die versies sing. Troosryk is die woorde, vol heerlike beloftes.

Skrifberyming 45

 

  Hy het my die stad getoon,
groot en van die hemel dalend,
en, deur God se ligglans skoon,
soos 'n kleurgesteente stralend,
helder soos 'n kristallyn
wat in al sy klaarheid skyn.

 

  Rondom rys, gedug in krag,
twaalftal poorte in die mure.
Elkeen voor sy poort op wag,
staan die eng'le, glansfigure.
Bo hul blink, in vlammespel,
twaalf stamname uit Israel. 

 

  Lokkend staan die poorte oop,
oop na al die wêreldoorde,
dat die nasies toe kan loop:
van die suide en van die noorde
en vandaar waar son en maan
nie meer op- en ondergaan. 

 

  Uit die diepte omhoog geskraag,
rys die muur as skut en wering;
en daaronder, laag naas laag,
lê ie ewige fondering.
Van die Lam se apostelskaar
straal daaruit die name klaar.

 

  In die stad se mate was
daar geen kleinheid en geen engte.
Van die klimmende terras
het die hoogte aan breedte en lengte
in sy maat geheel gelyk,
tot die hemelblou gereik.

 

  En die muur was swaar van bou
wat die grote stad omring het;
glanse soos van môredou
was die glans wat dit deurdring het.
En die stad se boustof was
goud, deurskynend net soos glas.

 

  Fondamente uit edelsteen
was dit wat die stad omlyn het.
Pêrelpoorte daaromheen,
wat met sagte lig geskyn het.
Goudbane al die strate was,
maar deursigtig, blink soos glas. 

 

  Maar 'n tempel, skoon van bou
(aan wat was nog steeds gedagtig!)
het my oog nie daar aanskou;
want die Here God almagtig
is sy tempel, en die Lam
is die helder altaarvlam. 

 

  En geen lig van son en maan,
wat hul wentel langs die transe,
sal daar op- en ondergaan:
God self skyn daar met sy glanse,
en die Lam is self die lig
waar 'n eewge nag voor swig.

 

  Nasies, vry van die gerig,
kom uit nuwe wêreldlande
om te wandel in die lig.
Konings bring hul offerande
uit 'n volle wêreldskat:
eer en glorie, in die stad. 

 

  Vir 'n nag van skrik en vrees
word die poorte nie gesluit nie,
want daar sal geen nag meer wees
en geen klaag- of skrikgeluid nie.
Heerlikheid en eer alleen
trek dan deur die poorte heen.

  Daar sal in die heiligdom
niemand wat die kwaad bedrywe,
ooit of immer binnekom.
Hul van wie die naam geskrywe
in die Lewensboek sal staan,
hulle sal daar binnegaan.

Die baie bekende woorde van Psalm 18 klink vanoggend sommer nuut.  'n Gevoel van groot dankbaarheid kom lê in my binneste. Ek luister na die lieflike orrelklanke wat daar bo van die gallery af kom en die hele kerkgebou warm maak. Elke woord kry betekenis terwyl ek so sing.

 

Psalm 18.

 

Ek het U hartlik lief, o Heer!

                           U is my sterkte en teëweer.                            

  Die Heer’s my rots, my vesting sterk,

my redder wat my heil bewerk,

my rots wanneer die stormwind huil,

my skild, die weerkrag van my heil,

my vesting op die bergkrans steil,

by wie ek vas en veilig skuil.

 

 

Ek sou graag wou hê dat Psalm 18 eendag op my begrafnis uit volle bors gesing moet word en almal moet weet hoe goed en groot die liefde van die Here is. 

 

 

Hier lewe ek!

Smiddae so teen half vyf se kant kom klim die saligheid oor my siel. Dan is die dag se take min of meer afgehandel. Dan wil ek buite wees, die vrede van die tuin indrink en my verlustig in die vrolike en vars spore van 'n nuwe seisoen wat oral te siene is.

By die agterdeur op die perskeboom se growwe tak, sit 'n babaduifie. Tjoepstil. Ek staan een armlengte van haar af. Sy sit rustig en steur haar nie aan my nie. Tevrede. Haar vere is sag en donsig.  Dié goue oomblike word minute vol verwondering.

 

Die laat middagson val sag op die kaktus se helderpienk blommetjies. My oë kuier oor die mooi daarvan.

 

 

Dan sien ek dit raak: oor 'n paar dae gaan die litroos 'n fees van blomme wees. Oral is nuwe lewe. Ek hoor God se stem: " Moenie bang of huiwerig wees nie. Die Here jou God is saam met jou in alles wat jy doen."

 

 

Tussen die woestynrosies se goudgeel blomme dartel 'n by lewensbly.

 

Ek vryf met my kaal hande oor die gladde klippe wat ons van Letsitele af gebring het lankal terug. Elke klip in ons tuin vertel sy eie storie. En al dié stories is mooi, lekkerluister-verhale van geseënde en goeie jare wat verby is......

 

 

Aan die kant van die erf in die voortuin kombers die klimop oor die groot, ou karee wat my oorlede Ma nog hier geplant het. Sagte skadu's val oor die agapanthe en boslelies wat aan sy voete groei. In hierdie hoek wag heerlike koeltes op 'n warm somersdag.

 

 

Hier word drome dikwels gebore of versies uitgedink. Hier kry ek inspirasie.  Hier luister ek na die duiwe se voortdurende koe-koerliedere. Dis agtergrondmusiek in my tuisdorp, ja regtig.

 

 

Aan die appelkoosboom se tak hang die glasogies en langstert muisvoëls se lemoenskil opgekrul, spesiaal so afgeskil dat daar nog oorgenoeg lemoen is vir hulle om aan te peusel.

Die oranje, groen en bruin maak 'n mooi prentjie teen die laatmiddag se blou.

 

 

Soos so dikwels vantevore, kom daar groot kalmte en vrede in my hart as ek deur die tuin wandel.

 

Die lugplant het min nodig om te oorleef. Ons kan so baie uit die natuur leer...

 

 

Toe die son in die weste begin sak, wéét ek weer van vooraf: God is in beheer.

 

 

Elizabeth Kendall ©

 

 

 

 

 

Die wete.

Om in die stilte van ‘n donker nag wakker te word en te lê en luister na die sagte reën wat val, om te weet waar dit vandaan kom en om te glo dat alles, alles wat in jou lewe gebeur, vooraf so bepaal is…..dis ‘n heerlike wete.

 Dis gerusstellend, vertroostend, bemoedigend, verkwikkend.  Dit vul jou hart met blydskap, moed en lus. Dit motiveer jou om met vreugde jou dag se sleurwerkies klaar te kry. Dit maak dat jy omgee. Omgee vir alleen-mense, ou mense, siek mense, kindertjies. 

Dit maak jou oë oop. Dit laat jou klein dingetjies raaksien en waardeer – ‘n glasogie wat ‘n stukkie lemoen kom proe, die akkedis by die agterdeur wat ‘n maat gekry het, die klein, groen blaartjies wat lente spel aan die perske- en appelkoosboom in die agtertuin.

En in dié wete skuil daar ook ‘n opgewondenheid, ‘n heerlike gevoel van afwagting. Ná  die milde  reën ontwaak die wêreld:  die tuin begin blom, die vinkneste swaai vrolik aan die dunste takkies, ‘n oumens glimlag en knipoog vir haar kleinkind. Die wêreld is weer skoon gewas en splinternuut.  Dis sommer net ‘n baie lekker plek om in te bly!

Daar is rede om te hoop en om dankie te sê. Ons kyk vorentoe met ‘n lied in ons harte.  Selfs al sou ek deur donker dieptes gaan, sal ek nie bang wees nie, want die Here is by my. So het Dawid in Psalm 23 gesê….en so laat die waterplasse langs die rose en op die plaveisel my ook  sê.  Daarom stap ek en jy  moedig deur die donker skaduwees tot by die lig. Ons is nooit alleen nie.  God is in beheer.  Hy is elke dag by ons.