Kreatiewe Joernaal: laventelboom

Vandag skyn die son. Dis Dinsdag, die 18e Maart 2014 en ons gaan op 'n uitstappie. Hoe wonderlik dat die weer saamspeel. Die afgelope weke het ons so baie reën gehad. Natuurlik is ons dankbaar, maar ai, dis darem ook lekker om weer die son te aanskou! VLU Van Riebeecktak gaan vandag een van die bome van die jaar nl. die laventelboom, plant. Bo ons koppe is die lug oop en skoon.

Op die kerkterrein van NG Nooitgedacht is 'n netjiese gat gegrawe.

Yolande Steenkamp is die sameroeper van hierdie vergadering. Ons almal het dit terdeë geniet.

Heteropyxis natalensis is 'n lieflike boom om in jou tuin te plant. Dit het 'n mooi vorm en voorkoms. Die bas is ook baie aantreklik. Dis 'n kleinerige, ornamentele boom. In kouer dele vertoon dit pragtig in die herfsseisoen voordat die blare afval. In warmer dele is die boom immergroen. Gekneusde blare en takkies ruik sterk na laventel. Heerlik!

Familie: Heteropyxidaceae (Laventelboom familie)

Waar kom die naam vandaan? Heteropyxis – van Grieks ‘heteros’, wat "verskillend" beteken en Latyn 'pyxis' wat 'n "bottel of deksel" beteken, verwysend na die vrugte wat verskil van die Mirtelfamilie. Natalensis – van Natal, nou KwaZulu-Natal.

Dit kan 4-8 meter hoog word en is omtrent 3-5 meter breed. Dit het eenvoudige blare met gladde rande, die blomme ruik soet en is geel-romerig van kleur. Wanneer dit begin kouer word, verander die blare se kleur is lieflike geel, bruin, rooi en pers kleure. Die vrugte is ovaalrond, klein en bars oop wanneer dit ryp is. Daar is vier saad-kompartemente binne-in. Die bas van jong stamme is bleek-bruin, glad en soms krummelrig. Op ou stamme is dit bleekgrys, bruin en het 'n pienkerige tot oranje ondertoon. Die aantreklike kollerige spatsels kleur van ouer stamme is 'n uitstaande kenmerk van die laventelboom. Die bas "skil" af en maak 'n pragtige vertoning. ('n kunstenaar se droomskildery!)

(Elkeen van ons het 'n beurt gekry om 'n graaf grond in die gat te gooi. Lieflike ryk, rooi grond)

In ons tuine is die laventelboom beslis een van Suid-Afrika se aantreklikste kleiner boomsoorte. Dit vertoon pragtig in kleiner tuine. In groter tuine kan dit in groepe aangeplant word vir meer effek. Dis 'n baie goeie boom vir 'n wildlewe-vriendelike tuin, want dit lok insekte en voëls. In 'n groot pot geplant, maak dit ook 'n baie mooi vertoning. Die laventelboom is ook 'n gewilde bonsaiboom. Dit groei vinnig, tot een meter in 'n jaar. Dis maklik om te onderhou. Voed dit met organiese voeding of kompos en beskerm jong boompies teen koue. Dis rypbestand, maar moet beskerm word wanneer dit jonk is. Dit hou van vol son, maar sal ook gelukkig wees in gedeeltelike skadu. Skoenlappers hou van die blomme en voëls wat graag insekte vreet, word deur die laventelboom aangelok.

(Luitha weet van bome plant!)
Dit het ook medisinale voordele: 'n heerlike tee kan van die blare gemaak word. Blare kan ook, wanneer tot 'n vloeistof gekook word, gebruik word om verkoues te voorkom. Die wortels en takkies se sap kan gebruik word om tandvleisontsteking en infeksies te beveg. Boombas word gebruik as teenmiddel vir impotensie.
Koedoes, duikers en swart renosters is baie lief om die blare te vreet. Die blomme lok bye, skoenlappers en ander insekte. Die hout is swaar, hard en sterk. Dit word meestal gebruik vir heiningpale. Blare word gebruik vir potpourie en parfuum.
(Marietjie weet van graaf hanteer! )

By Ezemvelo, naby Bronkhorstspruit, is daar heelwat laventelbome te sien. Dit word aangetref in KwaZulu Natal, Noordwes Provinsie, Gauteng, Mpumalanga en ook in Zimbabwe.
(Inligting deur my in Afrikaans vertaal, verkry vanaf Witkoppen Kwekery.)